Of we dat nu willen of niet, de verkiezingen komen er weer aan en deze keer ook nog gecombineerd met een referendum over aftappen. Het wordt de basis van onze democratie genoemd en zo waarborgen we dat de stem van het volk gehoord zal worden. Het is een systeem dat wereldwijd als beste systeem verkocht wordt. Democratie, vrije verkiezingen, zijn echter geen tovermiddelen om machtwellust, uitbuiting en onderdrukking te bestrijden en zo vrijheid te garanderen. Het systeem kan ook faliekant fout uitpakken. Kijk maar eens naar onze buren in Engeland. Daar hebben ze in één stemronde een verschrikkelijke verdeeldheid veroorzaakt: de helft van de bevolking was voor en de andere helft was tegen Europa. En dat alles zonder steekhoudende argumenten, louter opgeroepen emoties waren voldoende om op een legitieme manier de inwoners van een heel land tegen elkaar op te zetten. Erger nog: de afstand naar politieke bestuurders te vergroten doordat men achteraf spijt heeft gekregen van de keuze, of van het niet-kiezen. Hoeveel erger kan het worden als door volksmennerij voor- en tegenstanders uit elkaar worden gespeeld? Het volk heeft gesproken, ja, ja.

Door gemakkelijke, goed in het gehoor liggende antwoorden te geven op vragen die nog geformuleerd moeten worden, verbindt je geen mensen met elkaar maar ontbindt je een samenleving. De opgeroepen tegenstellingen hoeven niet echt te bestaan, nee het gaat om makkelijk te verteren beelden. Dan heb ik het nog niet eens over ‘Fake News’, vroeger leugens geheten, maar over kwaadwillende versimpeling van ingewikkelde problemen. Als verkiezingen een alibi worden om zelf niet meer na te hoeven denken wat is dan de waarde van democratie?

De grootste miskleun die gemaakt kan worden is dat de lokale verkiezingen gebruikt gaan worden als themometer van de landelijke partijpolitiek. Dat is gewoonweg diefstal, kaping en misbruik van de lokale democratie. Door te suggereren dat lokale politiek een afspiegeling is van nationale politiek werk je desinteresse en wantrouwen jegens de lokale politiek in de hand. De bereidheid om naar het stembureau te gaan zal er zeker niet door toenemen. De lokale partijen zullen dus met een eigen programma moeten komen en niet een aangepaste versie van het landelijk verkiezingsmateriaal.

De aanstaande lokale politici vragen het vertrouwen van de inwoners om hen te vertegenwoordigen en het beleid voor de komende vier jaar vorm te geven. Dat gaat natuurlijk over de huidige problemen en dilemma’s, maar veel belangrijker, over toekomstige keuzes. Over zaken die we nu nog niet kunnen overzien, waar we nog geen idee van hebben dat ze kunnen gaan spelen. Dan gaat het er om dat we mensen kiezen waarin we vertrouwen hebben dat ze die toekomstige problemen niet uit de weg gaan, maar aanpakken en als het moet doorpakken. Niet de gemakkelijke houding ‘dat doe we wel even’, maar ook niet met een overdreven zorgvuldigheid dat we elkaar in een dodelijke omarming van wantrouwen zodanig verstikken dat er niets meer gebeurt. Dan gaan we lamgeslagen een beetje naar elkaar zitten wijzen en elkaar of de omstandigheden (zoals aan lange formatie) de schuld geven van de bestuurlijke apathie.

Als men ons vertrouwen vraagt, geeft dat ook verplichtingen. De verplichting om verantwoording af te leggen. Niet in het hiernamaals want daar hebben we hier niets aan. Nee, dat moet juist in de verkiezingstijd. Wat is er met onze stem gebeurd? Waren de raadsleden en de wethouders onze stem waard? Dat moet uitgelegd worden in heldere taal en niet in een wollig verhaal waar je alle kanten mee op kan. Wat is hun bijdrage geweest om de samenleving meer inclusief te maken?

Er zijn wethouders geweest die zomaar van elders op ons dak geschoven werden, zomaar weer vertrokken waren en nooit deze verantwoording hebben afgelegd. Dat is zorgelijk. Binnen het duale systeem weliswaar toegestaan, maar toch zorgelijk.

Het is verbinden of ontbinden, that’s the question. Kies maar.

Jan Fondse

Open in print-vriendelijk formaat.