Tien Drentse woorden streden verleden jaar om de titel ‘mooiste Drentse woord’ van het jaar 2022. Stemmen kon tot en met donderdag 22 december. Zo aan het begin van 2023 is de uitslag fantastisch nieuws, want Feduzie is een oer-woord, de onmisbare basis van samenlevingen, vooral op het platteland. Fides (trouw) was het belangrijkste concept in een agrarische gemeenschap zoals die van het oude Rome.
Feduzie is afgeleid van één van de zeven oude Griekse deugden: voorzichtigheid, rechtvaardigheid, zelfbeheersing, moed, trouw, verwachting en naastenliefde.
Feduzie is een oer-woord, de onmisbare basis van samenlevingen, vooral op het platteland. Fides (trouw) was het belangrijkste concept in een agrarische gemeenschap zoals die van het oude Rome. Deze afleiding wordt duidelijker in het Nederlandse woord fiducie. Als iemand je zegt: ‘Heb der mar feduzie in…’’ gaat dat over vertrouwen en houdt dat de vraag in of je denkt dat het nog wat wordt. Anders gezegd : Geloof je er nog in?
De laatste tijd is het vertrouwen in de lokale overheid sterk gedaald, vooral in plattelandsgebieden. Een kleine 40% van de Nederlanders stelt weinig tot zeer weinig vertrouwen te hebben in de overheid, landelijk of gemeentelijk. Johan Remkes spreekt zelfs van een crisis: Er heerst tussen boeren en kabinet een stevige vertrouwenscrisis, die ‘dieper zit dan de huidige stikstofdiscussie’. Dat los je niet op met excuses of een welgemeend Sorry. Dit gaat dieper, veel dieper want het ondermijnt onze manier van samenleven. Als we elkaar niet meer (kunnen) vertrouwen, waar blijf je dan? Wat blijft er dan nog over van onze manier van samen leven? Dat is het einde van onze maatschappij, want die stoelt op wederzijds vertrouwen.
Fides, godin der goede trouw (bona-fide), werd afgebeeld als een ernstige vrouw, in het wit gekleed, gekroond met olijf- en laurierbladeren, met een korf met vruchten of korenaren in de hand. Het zinnebeeld der goede trouw waren twee in elkaar gelegde handen. De tempel ter ere van Fides, de Romeinse godin van de loyaliteit, in het oude Rome, had een religieuze functie, maar werd ook gebruikt voor politieke en culturele doeleinden.
Fiducia is een zaak van vertrouwen, een contract waarbij de ontvanger beloofde, het ontvangene terug te zullen geven. Ook de (ruil) handel stoelt op vertrouwen; bij het ruilen van koopwaar voor geld, moet je er op kunnen vertrouwen dat het verkregen geld genoeg waard is om andere goederen te kunnen kopen.
Het sociale contract dat ten grondslag ligt aan onze samenleving kan alleen overleven wanneer mensen vertrouwen hebben in elkaar en in het verband waarin zij leven. De oude Grieken en Romeinen beschouwden dit vertrouwen als de smeerolie van de samenleving: mensen dienden elkaar te vertrouwen. En andersom was het ook zaak dat mensen zich in het leven van alledag, maar ook in de publieke arena, betrouwbaar (loyaal) opstelden.
De politieke en maatschappelijke context van vandaag is een merkwaardige. Enerzijds is de levensstandaard in Nederland nog steeds hoog. Anderzijds is er grote onvrede in het land, een onvrede die zich uit op allerlei manieren, maar misschien wel het duidelijkst in de opkomst sinds 2001 van rechts-populistische politiek.
Kortom, Feduzie is een mooi en belangrijk woord om het nieuwe jaar mee te beginnen. Gelukkig nieuwjaar.
Jan Fondse
Geef een reactie