by Jan H. Fondse | 13/04/2016 08:11
In februari werd in Lemmer het ir D.F.Woudagemaal, het grootste nog werkende stoomgemaal ter wereld, onder stoom gebracht. Dit gebeurt twee maal per jaar, onvoorziene omstandigheden voorbehouden. Dit is niet alleen een bijzondere toeristische attractie, maar is ook noodzakelijk voor het bijhouden van de vaardigheden van de machinisten en stokers om het gemaal te laten draaien. Want het gemaal wordt nog steeds ingezet om het waterpeil in de Friese wateren te verlagen. Om de ketels te vullen met water, de zware stookolie voor te verwarmen en de acht pompen één voor één op te starten, is een ploeg van minimaal elf mensen nodig. Na zes uur opstarten en opwarmen draait de bijna 100 jaar oude machine op volle toeren. Imponerend en een oorverdovend wonder van technisch vernuft. Maar het mooiste vind ik dat je kunt begrijpen hoe het werkt door goed te kijken. Je ziet aan het begin de branders die de stoomketels verwarmen, verderop de grote vliegwielen en aan het eind zie je de waterverplaatsing, zo’n 6 miljoen kubieke meter per dag. Als je wilt kun je het gehele proces volgen, elke leiding, klep, drijfstang, cilinder en regulateur. Met enige elementaire kennis van natuurkunde kun je het ook begrijpen. Datzelfde geldt ook voor de prachtige stoommachientjes en pompen die hier ’s zomers getoond worden op de jaarlijkse historische- en oldtimerdag aan de Brink.
Als je een proces kunt volgen en begrijpen door er goed naar te kijken duiden we tegenwoordig aan met de merkwaardige term transparantie. Merkwaardig, omdat ik de eigenschap transparantie meer koppel aan vensterglas, blisterverpakking en verpakte komkommers. Iets wat volledig transparant is, is totaal onzichtbaar. Maar goed, taal leeft en betekenissen verschuiven en zo werd transparantie ook een maat voor: ‘De mate van gemak waarmee de gebruiker van een systeem het systeem kan doorgronden, zonder het systeem te kennen (opleiding), of het raadplegen van handleidingen, of hulp te vragen van de beheerder’.
Nog later is dit begrip gekaapt door organisatie-kundigen, economen en politici en wordt dit begrip te pas en te onpas gebruikt als metafoor voor bestuurlijke kwaliteit. Paradoxaal genoeg, kun je met dit begrip alles verbergen wat het daglicht niet kan verdragen of wat er te pijnlijk is om publiek te maken. Een financieel jaarverslag over de schutting gooien is niet voldoende. Dat noemt men ineens ‘Maatschappelijk verantwoord ondernemen’; weer zo’n kreet waar je overal jeuk van krijgt, omdat je niet weet wat daaronder verstopt zit. Elk fatsoenlijk maatschappelijk proces moet inzichtelijk gemaakt (kunnen) worden, niet alleen waar het geld gebleven is, maar ook wat er effectief mee gedaan is en wie er profijt van had. Daarom hebben we sinds 31 oktober 1991 een wet die gaat over de openheid en openbaarheid van bestuur met het oogmerk een democratisch (controleerbaar) bestuur mogelijk te maken. Niet alleen van overheden, maar ook uitvoeringsinstanties en -instituten.
Dat daar een wet voor nodig is, zegt eigenlijk wel genoeg.
Jan Fondse
Source URL: https://www.dieverindialoog.nl/over-transparantie/
Copyright ©2024 Diever in Dialoog unless otherwise noted.