Het zal je maar gebeuren dat je ’s morgens vroeg door het bos loopt, je waant je helemaal alleen op aarde en opeens, schijnbaar uit het niets, komt er zo’n grote buizerd tussen de bomen door zeilen. De vleugels maximaal gespreid om voldoende draagkracht te ontwikkelen zodat hij behendig tussen al die dikke eiken kan laveren. Je zult nooit weten of die buizerd opvloog omdat je hem stoorde bij het peuzelen van zijn prooi, of omdat je zijn territorium binnendrong en hij zijn nest verdedigde, of…, je bedenkt het maar.  ‘s Avonds bij het kampvuur, als je van de schrik bekomen bent, heb je een prachtig verhaal te vertellen. De vogel krijgt tijdens de vertelling natuurlijk mythische afmetingen, een soort feniks die uit de as herrezen was. Zogezegd leek het wel een zonsverduistering toen die enorme vogel dreigend, afschrikwekkend op jou als de argeloze voorbijganger afvloog.

Zoals in elk goed verhaal heb je ook hier een vaste rolverdeling: het slachtoffer, de held en de schurk. Het slachtoffer wordt bij elke keer dat het verhaal verteld wordt zieliger, de schurk bozer en gemener en dat leidt er dan automatisch toe dat de held moediger en sterker wordt en vooral heel bescheiden is over zijn rol. Zoals bij elk goed verhaal pakt het de luisteraars en daarom wordt het verhaal telkens opnieuw verteld, tot leven gewekt, zogezegd. De schurk wordt groter en de held wordt moediger. Zo wordt dus een mythe geboren. Het is echter niet de verdienste van de verteller dat de mythe ontstaat, nee, het zijn de luisteraars die voorwaarde zijn voor het doorvertellen van verhalen en hier ook zin aan geven. Net zoals lezers zin geven aan wat schrijvers produceren. Luisteren en lezen lijken de zachte waarden te zijn, maar telkens wordt de zin van hetgeen de boodschapper brengt, bepaald door de ontvanger en niet door de zender.

Dit geldt niet alleen voor verbeeldende teksten, maar geldt bij uitstek voor beelden die  op hun beurt weer uitnodigen tot het vertellen van verhalen. Dus naast de luisteraar en de lezer kunnen we ook de kijker scharen onder de zingevers. En Kunst is Kunst als het uitlokt tot zingeving. Het mooie van beelden is dat je er samen naar kunt kijken en dat samen kijken kan weer een gesprek op gang brengen. Vooral als het beeld herkend wordt als een gedeelde waarde. Zo’n buizerd bijvoorbeeld, die je vaak hoog in de lucht hoort miauwen om zijn territorium af te bakenen, die je dan ineens als mythische vogel zomaar tussen de bomen ziet staan. Waar je omheen kunt lopen, aan kunt raken en op een afstandje mijmerend kunt bedenken dat zo’n vogel een gedeelde eigenheid van onze omgeving, van onszelf en onze gemeenschap symboliseert.
Een totem zogezegd.

Weer een creatie van woodcarver-artist Henri Koeling te Diever.

Jan Fondse

 

Open in print-vriendelijk formaat.