by Jan H. Fondse | 09/10/2017 20:07
Als je zegt dat je de best mogelijke toekomst voor je kind, voor je ouders, voor je dorp wilt, dan betekent dat niet alleen dat je wensen hebt voor de toekomst, maar dat de ene toekomst de andere niet is. Dat betekent ook dat er verschillende toekomsten bestaan, of in elk geval verschillende toekomstbeelden. We zijn door schade en schande wijs geworden dat de toekomst niet maakbaar is, dat voornemens en voorspellingen niet altijd uitkomen. Het zijn niet alleen de details die roet in het eten gooien, maar ook toevallige gebeurtenissen of onvoorziene omstandigheden. Niet ergens in het hiernamaals, in de eeuwigheid, maar hier en nu kunnen we werken aan onze idealen. Ofschoon de laatste tijd de mensheid de twijfels hieromtrent overboord schijnt te hebben gezet, blijken we te optimistisch te zijn. Weliswaar heeft dat optimisme geleid tot een grote vooruitgang, niet alleen natuurwetenschappelijk, maar ook in het ethische, politieke en sociale denken. Maar ook tot de wanhoop van de godsdienstoorlog en tot de vernedering en vervreemding van ‘de gewone man’ door de patsers en de dikke-ik-mentaliteit van de mensen die overal schijt aan hebben.
Het zou diep tragisch zijn als we ons op de culturele en politieke snelweg laten klemzetten tussen de opvallende technische successen en de diepste menselijke mislukkingen. Het is de complexiteit van deze laat-moderne tijd en daar zullen we het mee moeten doen. Niet ‘doen’ in de zin van mouwen opstropen en direct aan de slag gaan, aan de tekentafel een nieuwe toekomst (technisch) laten ontwerpen, want dan laten we het gewoon gebeuren en bepalen ‘deskundigen’ onze toekomst. Als we met complexe problemen om willen gaan, gaat het om beschikbare toekomsten die we niet passief voorspellen en afwachten, maar die we actief kunnen creëren. Dit zijn toekomsten die niet eenvoudig ‘vanzelf’ ontstaan, maar die wij kunnen ‘laten’ ontstaan als wij ons gaandeweg een verstandige houding en een wijs beleid aanmeten.
Hoe onderkennen en kiezen we ‘een verstandige houding en een wijs beleid’? De verleiding is groot ons afhankelijk te maken van manieren om de huidige trends te analyseren en uit te breiden naar een verwachtingshorizon; dat kunnen we beter overlaten aan enthousiaste weerprofeten en beursspeculanten; het gaat daarbij om (veronderstelde) technische kennis.
Als het gaat om verwachtingshorizons en over toekomstbeelden, gaat het over vragen zoals: ”Welke houding moeten wij aannemen om toekomstbeelden te gaan zien?”; “Hoe kunnen wij oog krijgen voor de belangrijkste aspecten van de jaren die voor ons liggen?”; “In hoeverre kunnen wij onze ideeën over de beschikbare toekomsten wijzigen?”
Als wij weigeren samenhangend na te denken over de toekomst, leveren wij ons uit aan iets veel ergers, we laten het op zijn beloop of gaan mee in het eerste het beste voorstel dat op tafel komt. We hebben dan geen onderbouwd weerwoord omdat we ons dan geen houding weten te geven. Natuurlijk is het dan ook niet goed om je dan maar een houding aan te meten, want dan kom je weer in de hoek van de patsers en de schreeuwers met de grote bek terecht. Maar hoe dan wel?
In eerste instantie is het ‘proces’ van meningsvorming belangrijker dan het ‘product’ visie. Want door samen na te denken over de toekomst kun je met een samenhangende en gedeelde mening een beschikbare, realistische, verwachtingshorizon benoemen. Om zweverig geneuzel te voorkomen is het goed om het proces te laten begeleiden en technisch te ondersteunen. Gaande het proces zal een visie gevormd worden.
Natuurlijk moeten we het verleden niet vergeten, hoe we gepiepeld zijn met het dorpshuis en de brandweer, maar als we nu blijven hangen in de noodlottige gedachte dat het allemaal toch niets uitmaakt, dan wordt het gewoon technisch knip- en plakwerk. We hebben met de huidige kwaliteitsimpuls voor de kern Diever nu een mogelijkheid voor een ‘proces’ dat meningsvorming heet.
Dan mag best wel eens goed knetteren, dat geeft duidelijkheid en dat betekent daarom ook dat we betrokken zijn.
Jan Fondse
Source URL: https://www.dieverindialoog.nl/over-toekomsten/
Copyright ©2024 Diever in Dialoog unless otherwise noted.