by Jan H. Fondse | 12/07/2018 19:53
Volgens Wikipedia is solidariteit het bewustzijn dat de orde en samenhang van de maatschappij afhangt van het elkaar kunnen vertrouwen. Dit ondanks individuele verschillen, andere interesses en waarden, bij het uitvoeren van taken.
Als ik zoek in mijn etymologisch woordenboek staat daar dat solidariteit komt van het woord solide. En van nog vroeger ‘solidus’, dat stevig betekent. Het bijbehorende werkwoord was ‘solidãre’ dat stond voor dichtmaken of aaneenvoegen. We gebruiken dit laatste woord nog steeds, het is ‘solderen’ geworden en dan heb je er meteen een plaatje bij.
Naar elkaar toe houdt solidariteit dus vier dingen in: vertrouwen, samenbindend, verschillen overbruggend en dat een ieder zich daarvan bewust is. Je moet er daarom met elkaar over praten. De enorme kracht van solidariteit heeft Lech Walesa laten zien. Uiteindelijk is daar de Berlijnse Muur en het IJzeren Gordijn mee gesloopt. Zelfs het hele Oostblok heeft het begeven.
Het bijzondere van solidariteit is dat het geen programma heeft zoals een politieke partij, een vakbond of een protestbeweging. Het gaat niet zozeer om een programma van te realiseren doelen te propageren. Solidariteit is het uitdragen van de verwachting, de hoop en in het vertrouwen dat je er niet alleen voor staat. Dat daar waar jij niet verder kunt, er iemand anders is die wel verder gaat, ook al ken je die ander niet.
Solidariteit is het kapitaal dat je niet vergaart door zoveel mogelijk naar binnen te hengelen, maar het is de paradox van het morele kapitaal: dat groeit door te schenken. Aandacht te schenken, genegenheid te tonen, echte belangstelling hebben. Kortom betrokkenheid bij anderen, ondanks verschillen in interesses en waarden of taakopvatting in het uitvoeren van taken.
Je kunt solidariteit natuurlijk ook beschrijven door op te noemen wat het niet is. Deze negatieve beschrijving van solidariteit is het ontbreken van vertrouwen om ‘het’ samen te gaan doen. Wat ‘het’ dan ook moge wezen. En dat gebrek aan vertrouwen voelt dan niet goed.
Want hoe voelt dat, in de steek gelaten worden, aan je lot overgelaten worden, in hulpeloosheid achtergelaten te worden?
De kracht die de Verlichting ons bracht met de woorden “Mens, durf te denken!”, heeft ons als reactie de Romantiek gebracht. Als het geweten van de Verlichting. Kenmerkend is hier de vraag “Hoe voelt dat en wat doet dat met je?”. Het is het vraagteken na het uitroepteken van de Verlichting met haar alles overheersende rationaliteit.
Die rationaliteit, de wis- en natuurkunde en de logica, heeft ons vooral de laatste twee eeuwen wel onvoorstelbare welvaart gebracht, maar nu komen er grenzen in zicht die we niet meer kunnen oplossen door consequent weg te kijken. En al helemaal niet door de problemen bruusk te ontkennen of te bestempelen als ‘fake news’. Ook het vooruitgangsgeloof, ‘dat lossen we later met nieuwe techniek wel op’, is uitgedoofd. We zien nu dat er kapitaal vergaard wordt door roofbouw, het ontkennen van ecologische problemen, de bijensterfte af te doen met een statistisch model dat dit verschijnsel als toeval beschrijft, om het nog maar even niet over gaswinning te hebben.
Zijn we dan nu overgeleverd aan die praatverslaafde quasi-therapeuten die ook op lokaal niveau het openbaar bestuur ondersteunen om de burger meer bij de vorming en de uitvoering van beleid te betrekken? Om zo volgzame en ‘beleidsgeschikte’ burgers te kweken? Deze bureaus rijzen als paddenstoelen uit de grond met namen als Stimulansz, Movisie en Motivaction,
Laten we dus maar zuinig zijn op onze buurtverenigingen waar we elkaar ontmoeten en bij de BBQ kunnen bespreken wat een inclusieve samenleving nu écht voor ons betekent.
Jan Fondse
Source URL: https://www.dieverindialoog.nl/over-solidariteit/
Copyright ©2024 Diever in Dialoog unless otherwise noted.