Over resonantie

by Jan H. Fondse | 26/03/2017 15:58

In de oudheid noemde men het moment dat de zon loodrecht op het veld stond, het panische moment. Want stel je voor dat de zon weigerde zijn baan langs de hemel te vervolgen; alles zou verschroeien, de weiden verdorren en leven verlammen. Pan, god van het woud en patroon van de herders en hun kudden, speelde dan op zijn fluit zodat Apollo de zon verder zou laten gaan. Toen kende men al het verschijnsel dat later resonantie genoemd zou worden. Door lucht langs een riet of langs een benen pijp te blazen kon men een luchtkolom in trilling brengen. Zo ontstaat een staande golf die wij als een toon waarnemen. Door de lengte van de pijp te wijzigen verandert de toonhoogte ofwel de golflengte. Hier maak je gebruik van een natuurkundig verschijnsel dat resonantie heet, waarmee trillingen versterkt, gebruikt en waargenomen kunnen worden. De toepassingen naast muziek zijn tegenwoordig legio. Het gaat er telkens om nauwkeurig af te stemmen zodat trillingen elkaar  versterken. Zonder de technische toepassing van resonantie hadden we geen radio, computers of mobieltjes. Maar er is ook een keerzijde.

Als soldaten over een brug marcheren zullen ze eventjes uit de pas moeten gaan lopen, want door een aanhoudende dreun van kleine pulsen kan resonantie optreden en dan zal zelfs de sterkste structuur het begeven. Het zijn niet de losse kleine trillingen die gevaarlijk zijn maar de herhalingen die elkaar versterken, dan ontstaat resonantie. De destructieve kracht van zo’n trilling werd zichtbaar bij de Tacoma Narrows Bridge, die uiteindelijk in stukken brak. Zelfs metaal kan zo vermoeid raken. Je kunt de YouTube filmpjes makkelijk op internet vinden als je op ‘Tacoma’ zoekt.

Er zijn meer structuren die door resoneren kapot te krijgen zijn. Dat kun je eenvoudig bereiken door langdurig kleine storingen te veroorzaken die afgestemd zijn op bestaande gevoeligheden. Als je daarmee de zaak aan het trillen krijgt en je deze trilling blijft versterken door die bestaande gevoeligheden op te zwepen, ophitsen is een beter woord, dan gaat de zaak resoneren. Eén van die structuren is bijvoorbeeld de democratische structuur. Met een verkiezingsprogramma van één A4-tje en een twitteraccount is het blijkbaar mogelijk een destructieve resonantie te veroorzaken waar geen muziek meer in zit.

Aan de ene kant wordt er door de geluksgoeroes gehamerd op onze rangorde in de rij van gelukkigste landen en aan de andere kant wordt er gehamerd op het aambeeld van de xenofobie. Dit is dus een slingerbeweging die het begin vormt van een mentale trilling. Daartussendoor roept er ook steeds iemand als Prettige Persoonlijkheid met een onverwoestbaar optimisme dat we in een gaaf land wonen. Maar als je de eindjes net niet aan elkaar geknoopt krijgt, wordt je heen en weer geslingerd tussen hoop en vrees. Deze slinger versterkt de bestaande trilling zodat er resonantie ontstaat. Als je deze beweging in de maatschappij waarneemt en ziet dat deze trillingen versterkt worden door op geëigende momenten nog maar eens een tweet te plaatsen en men tegelijkertijd het debat ontwijkt, dan krijgt dit alles een verdacht luchtje. Want zo gaat de zaak naar de vaantjes. We moeten maar eens nagaan wie daar nu garen bij spint. Democratie is ook maar een constructie die door aanhoudend gebeuk kapot kan gaan.

Als die megalomane tamboer uit Turkije zo hard op zijn grote angst-trom slaat dat hier een koepel van honderd moskeeën hem zegt dat het nu welletjes is, dan zie je hoe een staande golf effectief gedempt kan worden voordat er grote schade ontstaat. Zo doe je dat dus, met een tegengeluid, vanuit verbondenheid en vanuit een ontluikend, nieuw verworven, cultureel bewustzijn. Zelfstandig in vrijheid kunnen nadenken en spreken is een groot goed.

Tjonge, tjonge, en dan is het ook nog eens de maand van de filosofie.

Jan Fondse

Source URL: https://www.dieverindialoog.nl/over-resonantie/