Over netwerken

by Jan H. Fondse | 02/02/2018 17:31

O wee, o wee, als je geen sterk netwerk hebt. Dat is de angst die je vandaag de dag aangepraat wordt. Dan wordt veelal het sociale netwerk bedoeld. Maar er zijn natuurlijk veel meer netwerken. Bijvoorbeeld van die de nutsbedrijven, de netwerken voor gas, water en licht; van de kabelaars, telefoon, tv en glasvezel; van de zendmasten voor mobieltjes; tegenwoordig ook virtuele netwerken in whatsapp-groepen, linked-in relaties en je facebook vrienden. De overeenkomst van al die netwerken is dat ze tijdelijk zijn en dat er heel gemakkelijk de stekker er uit getrokken wordt. Als je bijvoorbeeld een goedkopere leverancier tegenkomt wordt het aantrekkelijk gemaakt om over te stappen. Stekker er uit bij de één, stekker er in bij de ander. ‘Nee, u heeft er geen omkijken naar, wij zeggen de oude overeenkomst voor u op’. Dan maakt het niet uit of dat je service-provider, je krant of je ziektekosten verzekering is. Het zijn per saldo allemaal tijdelijke netwerken; ze blijven intact tot je wat beters vindt. Of andersom natuurlijk, dat jij ingeruild wordt voor wat beters. Stekkers gaan er nu eenmaal makkelijk uit en ergens anders weer in.

Is dit dan de trieste conclusie van het hedendaags beeld en de beleving van onze laatmoderne samenleving? De netwerkmaatschappij waarin netwerken geëxploiteerd worden tot ze uitgeput zijn en vervolgens als onbruikbaar afgedankt worden. “We gebruiken allemaal voortdurend mensen als middel: de kassajuffrouw om af te rekenen, de kapper om je haar te laten knippen, stemmers om hun aantal en niet om henzelf. Maar je mag nooit de mens tot dat middel reduceren. Elk mens, ook de grootste vijand, heeft waarde in zichzelf, een waarde die gerespecteerd dient te worden. En dat respect moet ook blijken door de ander te zien.“, aldus Michael Sandel.

Soms lijkt het er op dat de beweging om in netwerken te denken is doorgeslagen naar de fixatie op het veronderstelde nut van die netwerken, maar dat het merendeel bestaat uit één-op-één relaties, waardoor het groepsgevoel en de gemeenschap er nogal bekaaid van af komen. En dat in een tijd dat we wanhopig op zoek zijn naar dat wij-gevoel, want of we dat nu leuk vinden of niet, daaraan ontlenen wij onze diepste vreugde. Het erbij horen. En daar hebben we ook heel veel voor over. Kijk maar eens wat groepsdruk kan opleveren, conformeren omdat de sanctie is dat je buitengesloten wordt. En dit is de paradox: door dit gedrag sluit je jezelf buiten, je geeft je autonomie op en je komt emotioneel in de knoop. Dan geeft zo’n netwerk geen steun, het vraagt alleen maar zonder te geven en iets van emotie te tonen. Dat komt niet alleen doordat het netwerk virtueel en op afstand is, het gaat er vooral om dat het netwerk tot een zelfstandige structuur is geworden. Het begrip wordt te pas en te onpas gebruikt zodat het aan inflatie onderhevig is. Vooral de commerciële bedrijven in de ict en de sociale sector zien geen individuen meer, alleen de netwerken. Gemakkelijk als bulk te adresseren. Maatwerk? Nee, dat is ouderwets en te duur. (of andersom?)

Er is gelukkig een andere manier om met elkaar om te gaan, om emoties in de relaties toe te laten en met elkaar te verstrengelen. Dat kun je een vlechtwerk noemen. Een vlechtwerk dat zowel stevigheid als bescherming biedt. Een vlechtwerk dat je ons vlechtwerk kunt noemen, waar je een arm om de schouder geslagen wordt als het je even te veel wordt, of een hand in de rug als je tegenwind hebt.

Maar ook waar je samen kun feesten als het weer goed gaat.

Laten we het vlechtwerk maar even klein houden, waar de mens het doel is en niet het middel. Een klein hecht vlechtwerk waar men elkaar kent.

Dat is wel wat meer dan een like of een smiley. Als je die ziet verschijnen weet je dat ook je vlechtwerk gekaapt is door de commercie.

Jan Fondse

Source URL: https://www.dieverindialoog.nl/over-netwerken/