De hervorming van de gezondheidszorg heeft veel weg van een klucht. Er is de patiënt die zich ineens als kritische consument hoort te gedragen. Er zijn de artsen die zich tot ondernemers dienen te ontpoppen, met een scherp oog op de kosten. En dan zijn er nog de pogingen een prijskaartje te hangen aan alles wat zich in de behandelkamer afspeelt. Dat resulteerde aanvankelijk in een systeem van niet minder dan dertigduizend Diagnose Behandel Combinaties. Deze zijn inmiddels vervangen door 4400 dot-producten. Die nieuwe afkorting staat voor – geen grap – ‘Dbc’s Op weg naar Transparantie’, aldus Koen Haegens in de Groene in sept 2015. Aanhangers van het marktdenken wijzen erop dat de burger uit steeds meer verschillende polissen kan kiezen. De prijzen daarvan dalen bovendien en het aantal overstappers neemt toe. Marktwerking? Maar helaas is dit alles helemaal geen grap. Als je zoiets maar vaak genoeg herhaalt, kunnen zelfs de meest zotte ideeën uiterst reële gevolgen krijgen. Dat geldt hier dus ook voor het marktdenken.
We hebben hier in Diever ’s zomers de maandagavond markten. Erg gezellig, veel volk op de been en de terrasjes gevuld met gemoedelijk gekeuvel en het klinken van de glazen en het rinkelen van de koffiekopjes. En natuurlijk elke week een andere troubadour die zijn lied laat schallen. (want Hilversum 3 staat uit). Een echte markt waar niet alleen vraag en aanbod samenkomen, maar waar we elkaar ontmoeten, de tijd voor elkaar nemen en belangstelling en aandacht voor de ander hebben. Dat is de waarde van de markt, althans, deze markt, hier in het hart van ons dorp.
Het bijzondere van deze markt is dat je er kunt rondlopen, dat je van kraam tot kraam kunt gaan en dat je assortimenten kunt vergelijken. Niet gehinderd door overheidsbemoeienis die ingrijpt op de markt om dwingend bij te sturen als politieke spelletjes waargemaakt moeten worden. Koste wat het kost. En ten koste van de vrije marktwerking. Want op de markt, de echte markt van vraag en aanbod, met kramen waar kopers en verkopers elkaar ontmoeten, op deze markt zie ik geen zorgaanbieders die zorgvragers ontmoeten, of zorginstituten die DBC’s en zorgminuten aanbieden. Ook zie ik hier niets wat op een arbeidsmarkt lijkt.
Dat klopt ook wel want dat zijn geen echte markten. Het wordt steeds meer duidelijk dat de zorgmarkt geen vrije markt is, maar een door de overheid gereguleerde markt. Enigszins vergelijkbaar met de energiemarkt tien jaar geleden en, recenter, de markten voor openbaar vervoer en postbezorging.
Door het woord ‘markt’ te misbruiken voor deze overheidsregulering wordt de schijn opgehouden dat we iets te kiezen hebben. Dat is nog niet eens het ergste, nee, het echte misbruik, misleiding zo je wilt, is de suggestie van marktwerking zoals de grondlegger van de klassieke economie, Adam Smith, het noemde: The invisible hand, deze onzichtbare hand, het prijsmechanisme, die de economie evenwichtig zal sturen. Helaas, de verdeling van de productiefactoren (arbeid, kapitaal, natuur) over de productiemogelijkheden is in feite losgemaakt van de marktwerking en wordt voornamelijk door de overheid gereguleerd. Wie door de (neoliberale) overheid beschermd wordt kan ongestraft zijn bonussen binnenhalen. Het maakt dan ook geen bal meer uit of het bedrijf rendeert of niet, of de klanten morren of niet, of dat de natuur geplunderd wordt of niet. Gaandeweg begint het geloof in de heilige Graal van de zogenaamde vrije markt te wankelen.
Gelukkig zijn er nog echte markten waar we kunnen struinen en we elkaar kunnen ontmoeten. Laten we er maar zuinig op zijn.
Jan Fondse
Geef een antwoord