by Jan H. Fondse | 06/07/2016 13:02
Elke discussie kun je eenvoudig ontlopen of zelfs de nek omdraaien door dooddoeners als: ‘Ja, ja, dat is jóuw mening… ‘ en het onderwerp dan maar in de lucht laten hangen. Een andere stagnerende vraag is: ‘Dat is een typisch kip-en-ei probleem, daar komen we toch niet uit…‘, ook dan blijft het veelal verder stil en is de stekker uit de discussie getrokken. Het kip-en-ei probleem is onheuse voorstelling van oorzaak en gevolg; alsof er ooit een kip zat en er iemand ei ondergeschoven heeft of dat iemand een ei vond en daarna de kip bij haar nekkie gevat en op dat ei gedrukt. Beide scenario’s zijn natuurlijk belachelijk en fout.
‘Ieder heeft zo zijn waarheid… ‘, ‘Alles is relatief, of subjectief, of betrekkelijk, of …’, ‘Alles hangt met alles samen….’ . Allemaal dooddoeners die eigenlijk betekenen dat je gesprekspartner, hoewel, laat dat gesprek maar weg, geen interesse heeft en zich niet kan of wil laten zien en zo het gesprek ontwijkt met oneigenlijke argumenten. Dat is niet alleen onaardig en frustrerend maar kan ook onwerkzaam zijn. Want heel vaak moet er juist wel een gesprek gevoerd worden en is een discussie nodig om standpunten te verhelderen. Zo kun je ook tot overeenstemming komen of tot acceptatie van een te volgen werkwijze. Bijvoorbeeld door een verpleegplan met elkaar te maken. Op een keer moet er doorgepakt worden. Of een hijsplan. Als daar iedereen roept: ‘Daar heb ik geen verstand van…’ Of erger, als iemand met overtuiging roept dat het zo wel kan, en de rest niet doorvraagt, hoef je alleen maar even aan de Julianabrug in Alphen aan de Rijn te denken. Overtuigingen en meningen moeten ergens op gestoeld zijn willen ze enige waarde hebben. Bovendien moeten deze meningen getoetst kunnen worden. Discussies zijn nodig om de betrouwbaarheid van de gebruikte argumenten vast te stellen, de voors en tegens af te wegen en risico’s in te schatten. Het drama van het faliekant foutlopen van het hijsplan in Alphen getuigt in wezen van eenzelfde spagaat; enerzijds moeten beslissen en anderzijds niet kunnen beslissen omdat de kennis ontbreekt om aangedragen oplossingen te toetsen.
In het groot hebben we het ook gezien bij de ontstellende campagne voor de Brexit. Opeens kwam er, niemand weet waarvandaan, een stel betweters als meeuwen schreeuwend en krijsend binnenvliegen, de zaak onderschijten en weer wegvliegen, niemand weet waarheen. En wie kan daarna de rotzooi weer opruimen?
Discussies zijn nodig, zonder meningsvorming dolen we maar wat rond en wordt borrelpraat leidend. Oh, ja, er bestaat nog wel een plek waar we dapper uitlatingen durven te doen. Onzichtbaar, onder schuilnamen of anoniem worden met stuitende stelligheid makkelijk te verteren teksten van hooguit drie regels op het internet rondgetoeterd alsof het waarheden met eeuwigheidswaarde zijn.
Hebben die tegeltjes-wijsheden of spreekwoorden dan geen enkele waarde? Natuurlijk hebben ze waarde, namelijk als hulpmiddel om die complexe werkelijkheid van alledag te kunnen vatten. Om aanknopingspunten te vinden, zodat we er weer een touw aan vast kunnen knopen, weer houvast vinden.
Maar met een ingewikkelde, deskundige en diepgaande analyse is niets mis en deze kan soms hard nodig zijn. In veel situaties moet vervolgens gewerkt worden aan vertaalslagen, zodat de beweging meer te volgen is of weersproken kan worden. Ingewikkeldheid bestaat nu eenmaal, maar het is geen doel. Je kunt iets ingewikkeld maken met het risico de zin van eenvoud over het hoofd te zien.
Aan de andere kant is het blijven steken in tegeltjes-waarheden een vlucht uit de werkelijkheid en leidt tot vervreemding en zweverigheid. Want de werkelijkheid is leidend en spreekwoorden en schema’s zijn er alleen als hulpmiddel om inzicht te krijgen. Niet om de werkelijkheid te vormen, hoe geestig de tekst op sommige tegeltjes ook mag zijn.
Jan Fondse
Source URL: https://www.dieverindialoog.nl/over-betrekkelijkheid/
Copyright ©2024 Diever in Dialoog unless otherwise noted.