by Jan H. Fondse | 22/06/2018 12:57
Beleid is de middelste van de drie deugden die in uitzonderlijke gevallen kunnen leiden tot een hoge militaire onderscheiding. Het gaat dan om de deugden ‘Moed, beleid en trouw’. Hierin staat iets met beleid doen voor: pas iets doen nadat men eerst nagedacht heeft. Het gaat hier over behoedzaamheid, fijnzinnigheid of omzichtigheid. Het is het tegendeel van onbehouwen, lomp of impulsief.
Beleid maken is iets heel anders; het gaat dan namelijk om het proces van afweging tussen waarden en belangen. Het proces van beleidsvorming is berekenend en verloopt cyclisch. Het begint met een onderkend probleem, meestal een maatschappelijk probleem, dat op de agenda geplaatst wordt.
Dan start het traject van beleidsvoorbereiding waarin gekeken wordt wat de omvang en de richting van het toekomstige beleid moet gaan worden. Vervolgens komt de beleidsbepaling waarin gekeken moet worden of het voorgenomen beleid uitvoerbaar is en of het beleid te handhaven is. Daarna volgt een grimmig en rommelig politiek proces van onderhandelingen in verschillende rondes waarin stapje voor stapje aan het beleid gewerkt wordt. Als het goed is wordt dan gekeken naar de beleidseffecten, hebben we het doel, de bedoeling, nog wel scherp? Ondertussen komen er ook vragen tevoorschijn, of komen alternatieven voor het voorgenomen beleid op tafel.
Dan moeten deze alternatieven geëvalueerd worden en krijg je terugkoppeling van de te verwachten beleidseffecten. Het is wederom een politieke keuze en welke effecten meegenomen worden bepaalt de agendavorming voor een nieuwe onderhandelingsronde.
En zo kunnen we nog uren doorgaan. Het trieste is dat dit inderdaad heel lang doorgaat, net zo lang tot alles gladgestreken en tot aanvaardbare beleidsregels is teruggebracht waar alle partijen zich in kunnen vinden.
En als het probleem waar het allemaal mee begon ondertussen al opgelost is, of niet meer bestaat?
Nou dan geldt de wet van de verloren kosten: “We hebben er nu zoveel tijd en geld ingestoken, we kunnen niet meer terug”. Dan wordt het uitonderhandelde beleid alsnog vastgesteld en in een wet of een verordening vastgelegd en begint een nieuwe fase: de beleidshandhaving. Dan worden technische adviezen gemaakt voor de beleidsimplementatie en de beleidspublicatie.
En als dan iemand vraagt: “Waar zijn we in hemelsnaam mee bezig?”, waarom verbaast het dan niemand als er dan gezegd wordt dat het toch zonneklaar is dat het zonder beleid een zootje wordt?
En of dit alles binnen multinationals gebeurt, in branche organisaties of bij de overheid, het maakt niet uit: vastgesteld beleid is vastgesteld beleid. Voor de uitvoering is het dan simpel iets mag niet of moet juist wel omdat dat nu eenmaal beleid is.
En dan moet ik ineens weer aan die paarse krokodil denken. Of aan de gemeenteraad Smallingerland, waar Drachten onder valt. Die kwam bij elkaar om te praten over koopzondagen, maar het liep een beetje uit de hand. Daar stemden de partijen namelijk onbedoeld in met een voorstel waardoor winkels in de Friese plaats alle dagen van het jaar 24 uur open mogen zijn.
Dit alles staat toch wel heel ver af van beleid als deugd. Dan komt de vraag aan de orde van deugdelijk beleid. Om een parafrase te maken op de woorden van Harry Kunneman over goed beleid: Beleid wat deugt en wat deugd doet. De volgende vragen komen dan in zicht: deugt de beleidsmaker en/of is het deugdelijk beleid ?
Is het verband duidelijk tussen het doel (bedoeling) en het beleid, of moet dit duidelijk gemaakt worden.
Is dan de kwaliteit van beleid omgekeerd evenredig met de hoeveelheid energie die nodig om dat beleid uit te leggen?
De vraag stellen is haar beantwoorden.
Jan Fondse
Source URL: https://www.dieverindialoog.nl/over-beleid/
Copyright ©2024 Diever in Dialoog unless otherwise noted.